M
Mehmet
Misafir
Güneş Sistemi’nin gaz devi Jüpiter’in atmosferinde yaşananlar, Dünya’daki hava olaylarından çok daha farklı ve şiddetli. NASA’nın Juno uzay aracı tarafından toplanan veriler, gezegenin atmosferinde bildiğimiz dolu tanelerinden çok daha egzotik bir yağış türünün olduğunu ortaya koydu: Amonyak ve su karışımından oluşan devasa “çamur topları” (mushballs). Bu keşif, Jüpiter’in atmosferindeki amonyak miktarının neden beklenenden az olduğunu açıklamaya yardımcı olabilir.
Jüpiter’in atmosferinin üst katmanlarında bol miktarda amonyak gazı bulunması bekleniyordu. Ancak Juno uzay aracının yaptığı ölçümler, özellikle ekvator bölgesinde amonyak miktarının şaşırtıcı derecede düşük olduğunu gösterdi. Bu “kayıp amonyak” gizemi, bilim insanlarının kafasını uzun süredir kurcalıyordu. Yeni bir teoriye göre, bu amonyak aslında yok olmuyor, sadece farklı bir forma dönüşerek atmosferin daha derinlerine taşınıyor.
Teoriye göre, Jüpiter’in güçlü ve devasa fırtınaları sırasında, atmosferin üst katmanlarındaki amonyak gazı, yükselen su buzu kristalleriyle karşılaşıyor. Bu karşılaşma sırasında amonyak, antifriz gibi davranarak su buzunun erimesine neden oluyor ve amonyak ile su karışımı bir sıvı tabakası oluşturuyor. Bu sıvı tabaka, fırtına içindeki daha büyük su buzu kristallerinin (dolu taneleri gibi) etrafını sarıyor. Ortaya çıkan bu yapı, dışı katı su buzu, içi ise amonyak-su karışımı sıvı olan, bir nevi “çamur topu” veya “bulamaç topu” (mushball) olarak tanımlanıyor.
Oluşan bu amonyak-su karışımı dolu taneleri, normal dolu tanelerinden çok daha ağır hale geliyor. Boyutlarının golf topu büyüklüğüne, ağırlıklarının ise yarım kilograma kadar ulaşabildiği tahmin ediliyor. Bu devasa “çamur topları”, fırtına içindeki yükselen hava akımlarına karşı koyarak atmosferin çok daha derin katmanlarına doğru düşüyor. Düştükleri bu derinliklerde sıcaklıklar çok daha yüksek olduğu için, çamur topları eriyerek içerdikleri amonyak ve suyu tekrar atmosfere salıyorlar. Bu süreç, atmosferin üst katmanlarındaki amonyak miktarının neden azaldığını ve amonyağın neden daha derinlerde yoğunlaştığını açıklıyor.
Bu model, Juno uzay aracının Jüpiter atmosferinin farklı derinliklerindeki amonyak konsantrasyonunu ölçen Mikrodalga Radyometresi (MWR) tarafından toplanan verilerle de uyumlu. Juno’nun verileri, atmosferin yaklaşık 40 kilometre derinliğine kadar amonyak açısından fakir olduğunu, ancak bu derinliğin altında amonyak miktarının arttığını gösteriyordu. “Çamur topu” modeli, bu gözlemi başarılı bir şekilde açıklayabiliyor. Bu keşif, sadece Jüpiter’in değil, diğer gaz devi gezegenlerin atmosferlerindeki kimyasal süreçleri ve hava olaylarını anlamak açısından da önemli bilgiler sunuyor.
Jüpiter’de ‘Çamur Topu’ Doluları Yağıyor: Amonyak ve Su Karışımı İlginç Hava Olayını Açıklıyor yazısı ilk önce BeeTekno yayınlanmıştır.
Okumaya devam et...
Jüpiter Atmosferindeki Amonyak Gizemi Çözülüyor
Jüpiter’in atmosferinin üst katmanlarında bol miktarda amonyak gazı bulunması bekleniyordu. Ancak Juno uzay aracının yaptığı ölçümler, özellikle ekvator bölgesinde amonyak miktarının şaşırtıcı derecede düşük olduğunu gösterdi. Bu “kayıp amonyak” gizemi, bilim insanlarının kafasını uzun süredir kurcalıyordu. Yeni bir teoriye göre, bu amonyak aslında yok olmuyor, sadece farklı bir forma dönüşerek atmosferin daha derinlerine taşınıyor.
Şiddetli Fırtınalar “Çamur Topu” Dolularını Oluşturuyor
Teoriye göre, Jüpiter’in güçlü ve devasa fırtınaları sırasında, atmosferin üst katmanlarındaki amonyak gazı, yükselen su buzu kristalleriyle karşılaşıyor. Bu karşılaşma sırasında amonyak, antifriz gibi davranarak su buzunun erimesine neden oluyor ve amonyak ile su karışımı bir sıvı tabakası oluşturuyor. Bu sıvı tabaka, fırtına içindeki daha büyük su buzu kristallerinin (dolu taneleri gibi) etrafını sarıyor. Ortaya çıkan bu yapı, dışı katı su buzu, içi ise amonyak-su karışımı sıvı olan, bir nevi “çamur topu” veya “bulamaç topu” (mushball) olarak tanımlanıyor.
Dev Dolu Taneleri Atmosferin Derinlerine İniyor
Oluşan bu amonyak-su karışımı dolu taneleri, normal dolu tanelerinden çok daha ağır hale geliyor. Boyutlarının golf topu büyüklüğüne, ağırlıklarının ise yarım kilograma kadar ulaşabildiği tahmin ediliyor. Bu devasa “çamur topları”, fırtına içindeki yükselen hava akımlarına karşı koyarak atmosferin çok daha derin katmanlarına doğru düşüyor. Düştükleri bu derinliklerde sıcaklıklar çok daha yüksek olduğu için, çamur topları eriyerek içerdikleri amonyak ve suyu tekrar atmosfere salıyorlar. Bu süreç, atmosferin üst katmanlarındaki amonyak miktarının neden azaldığını ve amonyağın neden daha derinlerde yoğunlaştığını açıklıyor.
Juno’nun Verileri Modeli Destekliyor
Bu model, Juno uzay aracının Jüpiter atmosferinin farklı derinliklerindeki amonyak konsantrasyonunu ölçen Mikrodalga Radyometresi (MWR) tarafından toplanan verilerle de uyumlu. Juno’nun verileri, atmosferin yaklaşık 40 kilometre derinliğine kadar amonyak açısından fakir olduğunu, ancak bu derinliğin altında amonyak miktarının arttığını gösteriyordu. “Çamur topu” modeli, bu gözlemi başarılı bir şekilde açıklayabiliyor. Bu keşif, sadece Jüpiter’in değil, diğer gaz devi gezegenlerin atmosferlerindeki kimyasal süreçleri ve hava olaylarını anlamak açısından da önemli bilgiler sunuyor.
Jüpiter’de ‘Çamur Topu’ Doluları Yağıyor: Amonyak ve Su Karışımı İlginç Hava Olayını Açıklıyor yazısı ilk önce BeeTekno yayınlanmıştır.
Okumaya devam et...